دسته بندی انواع لجن
تقسیم بندی انواع لجن
در صنایع معمول و شهری، لجن معمولاً به عنوان پسماند جامد یا نیمه جامدی تعریف می‌شود که در فرآیندهای مختلف تولید یا تصفیه به وجود می‌آید. این لجن‌ها اغلب حاوی مواد آلی، مواد معدنی و آب هستند. پمپاژ این لجن‌ها برای انتقال آنها به محل‌های دفع یا تصفیه ضروری است.
در صنعت، لجن به مواد جامد نامطلوبی اطلاق می‌شود که در فرآیندهای مختلف تولید یا تصفیه به عنوان پسماند باقی می‌ماند. این مواد معمولاً حاوی ذرات جامد، مواد آلی، مواد معدنی و گاهی مواد شیمیایی هستند.
لجن‌ها به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- لجن فاضلاب: این نوع لجن از تصفیه خانه‌های فاضلاب به دست می‌آید و حاوی مواد آلی، میکروارگانیسم‌ها و مواد معدنی است.
- لجن صنعتی: لجن‌های صنعتی از فرآیندهای صنعتی مختلف مانند صنایع غذایی، کاغذسازی، نساجی و ... تولید می‌شوند و ترکیب شیمیایی آنها به نوع صنعت بستگی دارد.
ویژگی‌های لجن:
- ویسکوزیته: لجن‌ها معمولاً ویسکوزیته بالایی دارند و به صورت دوغاب یا خمیر هستند.
- غلظت مواد جامد: غلظت مواد جامد در لجن‌ها متفاوت است و می‌تواند از کم تا زیاد متغیر باشد.
- بو: بسیاری از لجن‌ها بوی نامطبوعی دارند که به دلیل وجود مواد آلی تجزیه شده است.
- رنگ: رنگ لجن‌ها می‌تواند از خاکستری تا سیاه متغیر باشد و به ترکیب شیمیایی آن بستگی دارد.
- PH: PH لجن‌ها می‌تواند اسیدی، خنثی یا قلیایی باشد.
1. لجن کم حجم:
- ویژگی‌ها: حجم کم، غلظت مواد جامد بالا، رطوبت کم.
- نحوه تشکیل: معمولاً پس از طی فرآیندهای غلیظ‌سازی، هضم و خشک کردن لجن‌های اولیه یا ثانویه به دست می‌آید.
- کاربردها: کود کشاورزی، سوخت جایگزین، مصالح ساختمانی و تولید انرژی.
2. لجن پر حجم یا رقیق:
- ویژگی‌ها: حجم زیاد، غلظت مواد جامد کم، رطوبت بالا.
- نحوه تشکیل: در مراحل اولیه تصفیه فاضلاب یا قبل از انجام فرآیندهای تغلیظ و خشک کردن تولید می‌شود.
- انواع: لجن اولیه، لجن ثانویه، لجن فعال.
چرا این تقسیم‌بندی مهم است؟
- انتخاب روش تصفیه مناسب: هر نوع لجن به روش تصفیه خاصی نیاز دارد.
- تعیین کاربردهای لجن: لجن‌ها پس از تصفیه می‌توانند در کاربردهای مختلفی استفاده شوند.
- برآورد هزینه‌های تصفیه و دفع: هزینه‌های تصفیه و دفع لجن به نوع و حجم لجن بستگی دارد.
- رعایت مقررات زیست محیطی: دفع لجن باید مطابق با قوانین و مقررات زیست محیطی انجام شود.
به طور خلاصه: با توجه به حجم و غلظت مواد جامد، لجن‌ها به دو دسته کلی کم حجم و پر حجم تقسیم می‌شوند. لجن کم حجم به دلیل ویژگی‌های خاص خود، کاربردهای متنوعی دارد و از نظر اقتصادی و زیست محیطی اهمیت زیادی دارد.
اصطلاح "لجن پر حجم یا رقیق" به طور دقیق یک اصطلاح فنی و استاندارد نیست. اما این عبارت به خوبی مفهوم لجن‌هایی با حجم زیاد و غلظت کم مواد جامد را منتقل می‌کند.
دلیل اینکه این اصطلاح کاملاً فنی نیست این است که:
- اصطلاحات فنی‌تر: در حوزه تصفیه آب و فاضلاب، اصطلاحاتی مانند "لجن اولیه"، "لجن فعال"، "لجن هضم شده" و ... برای توصیف انواع مختلف لجن استفاده می‌شود. این اصطلاحات بر اساس مراحل تصفیه و ویژگی‌های خاص هر نوع لجن تعریف شده‌اند.
- بازه گسترده: اصطلاح "لجن پر حجم یا رقیق" می‌تواند به انواع مختلفی از لجن اشاره کند که ممکن است ویژگی‌های متفاوتی داشته باشند.
در واقع، می‌توان گفت که "لجن پر حجم یا رقیق" یک اصطلاح عمومی است که برای توصیف لجن‌هایی استفاده می‌شود که:
- حجم زیادی دارند: به دلیل وجود مقدار زیادی آب و مواد جامد کم، حجم این نوع لجن‌ها زیاد است.
- غلظت مواد جامد کمی دارند: مواد جامد در این نوع لجن‌ها به صورت پراکنده و با غلظت کم وجود دارند.
- ویسکوزیته کمی دارند: این لجن‌ها معمولاً سیالیت بالایی دارند و به راحتی جریان می‌یابند.
مثال‌هایی از لجن‌های پر حجم یا رقیق:
- لجن اولیه: لجن‌هایی که در مراحل اولیه تصفیه فاضلاب تولید می‌شوند و حاوی ذرات درشت‌تر و مواد آلی بیشتری هستند.
- لجن فعال: لجن حاصل از فرآیند تصفیه بیولوژیکی که حاوی میکروارگانیسم‌های فعال است و معمولاً رقیق است.
بنابراین، اگرچه اصطلاح "لجن پر حجم یا رقیق" یک اصطلاح کاملاً فنی نیست، اما برای توصیف کلی این نوع لجن‌ها مناسب است.
انواع لجن و حجم آنها در تصفیه آب و فاضلاب
در حوزه تصفیه آب و فاضلاب، لجن‌ها بر اساس مراحل تصفیه و ویژگی‌هایشان به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. حجم این لجن‌ها به عوامل مختلفی از جمله نوع لجن، غلظت مواد جامد و میزان رطوبت آن بستگی دارد.
جدول مقایسه انواع لجن بر اساس حجم:
|
نوع لجن |
ویژگی‌ها |
حجم |
توضیحات |
|
لجن اولیه |
حاوی ذرات درشت، مواد آلی و معدنی، تولید شده در مرحله ته نشینی اولیه |
معمولاً پر حجم |
حجم بالایی دارد و رطوبت آن زیاد است. |
|
لجن فعال |
حاوی میکروارگانیسم‌های فعال، تولید شده در حوضچه هوادهی |
معمولاً کم حجم‌تر از لجن اولیه |
پس از غلیظ‌سازی، حجم آن کاهش می‌یابد. |
|
لجن هضم شده |
حاصل از فرآیند هضم بی‌هوازی لجن‌های دیگر، مواد آلی آن تجزیه شده است |
معمولاً کم حجم |
حجم آن به دلیل تجزیه مواد آلی کاهش می‌یابد. |
- لجن فعال: این لجن در حوضچه هوادهی تولید می‌شود و حاوی میکروارگانیسم‌های فعال است. این لجن معمولاً قبل از دفع، غلیظ می‌شود تا حجم آن کاهش یابد و در نتیجه، حجم آن کمتر از لجن اولیه است.
- لجن هضم شده: این لجن حاصل از فرآیند هضم بی‌هوازی لجن‌های دیگر است. در این فرآیند، مواد آلی تجزیه شده و حجم لجن کاهش می‌یابد.
عوامل موثر بر حجم لجن:
- غلظت مواد جامد: هرچه غلظت مواد جامد در لجن بیشتر باشد، حجم آن کمتر خواهد بود.
- میزان رطوبت: هرچه میزان رطوبت در لجن کمتر باشد، حجم آن کمتر خواهد بود.
- نوع فرآیند تصفیه: فرآیندهای تصفیه مختلف، لجن‌هایی با حجم‌های متفاوت تولید می‌کنند.
- عوامل محیطی: دما، pH و سایر عوامل محیطی نیز می‌توانند بر حجم لجن تاثیر بگذارند.
نکته: حجم لجن‌ها به طور دقیق و ثابت نیست و می‌تواند بر اساس شرایط مختلف تغییر کند.
در کل، می‌توان گفت که:
- لجن اولیه معمولاً پر حجم‌ترین نوع لجن است.
- لجن فعال و لجن هضم شده پس از غلیظ‌سازی، حجم کمتری دارند و معمولاً به عنوان لجن کم حجم در نظر گرفته می‌شوند.